มะเร็งตับกับรังสีร่วมรักษา
"มะเร็งตับ" คืออะไร
มะเร็งตับ (Hepatocellular carcinoma, HCC) เป็นโรคที่มีความสำคัญและพบได้บ่อยทั่วโลก ซึ่งเกิดจากเนื้อเยื่อเซลล์ตับมีการเจริญเติบโต และแบ่งตัวมากผิดปกติจนร่างกายไม่สามารถควบคุมได้ โดยข้อมูลของประเทศไทยจากกระทรวงสาธารณสุขปี พ.ศ.2556 พบว่ามะเร็งตับเป็นสาเหตุของการเสียชีวิต และเจ็บป่วยเรื้อรัง จนนำไปสู่การตายก่อนวัยอันควร สูงเป็นอันดับ 1 และเป็นมะเร็งที่พบบ่อยอันดับ 1 ในผู้ชายและอันดับ 3 ในผู้หญิง
ปัจจัยสำคัญที่สุดที่ทำให้เกิดมะเร็งตับคือ ภาวะตับอักเสบ (hepatitis) หรือ ตับแข็ง (cirrhosis) ซึ่งทำให้เกิดพังผิดขึ้นในตับ และเป็นต้นกำเนิดที่ทำให้เซลล์ตับเริ่มแบ่งเซลล์ผิดปกติ ดังนั้น คนไข้ทุกรายที่มีภาวะตับอักเสบ หรือตับแข็ง จึงถือว่าเป็นผู้มีความเสี่ยงสูงที่จะเกิดมะเร็งตับขึ้นในอนาคต และจำเป็นต้องได้รับการตรวจคัดกรองมะเร็งตับ (HCC surveillance) เพื่อหากตรวจพบเจอ จะได้รับการรักษาในระยะแรกๆ และมีโอกาสหายขาดได้
ปัจจัยเสี่ยงและสาเหตุที่ทำให้เกิดมะเร็งตับ
การติดเชื้อไว้รัสรับอักเสบบี หรือซีเรื้อรัง (Chronic hepatitis B or C infection)
ดื่มแอลกอฮอล์ (Alcohol drinking)
ไขมันพอกตับ (Non-alcoholic steatohepatitis, NASH)
ตับอักเสบชนิดไม่ทราบสาเหตุแน่ชัด (Idiopathic cirrhosis)
จนนำไปสู่การเกิดมะเร็งตับในที่สุด
จะวินิจฉัยโรคมะเร็งตับได้อย่างไร?
การวินิจฉัยโรคมะเร็งตับในปัจจุบันใช้การตรวจภาพทางรังสีวิทยา (Imaging) ด้วยวิธีที่มีการฉีดสารเพื่อดูภาพ การเปลี่ยนแปลงของก้อนเนื้องอกภายในตับอย่างน้อย 1 วิธี ได้แก่
การตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (multiphasic contrast-enhanced computed tomography; CT scan)
การตรวจคลื่นสะท้อนในสนามแม่เหล็ก (dynamic magnetic resonance imaging; MRI)
โดยมีลักษณะเฉพาะของมะเร็งตับชนิด HCC ดังนี้ คือ พบก้อนในตับขนาดใหญ่กว่า 1 ซม. ที่มี arterial enhancement ร่วมกับ washout ใน venous หรือ delayed phase ในผู้ป่วยที่เป็นตับแข็ง (Cirrhosis)
(บริเวณที่ลูกศรสีเขียวชี้)